Temat przemocy rówieśniczej coraz częściej pojawia się w dyskusjach rodziców, nauczycieli i psychologów. W mediach czy na forach internetowych pojawia się słowo bullying, które nie zawsze jest jednoznacznie rozumiane. To zjawisko dotyczy nie tylko dzieci i młodzieży, ale w pewnych sytuacjach również dorosłych. Warto wiedzieć, czym dokładnie jest bullying, jakie są jego przejawy i czym różni się od mobbingu, by umieć reagować na czas.
Bullying – co to?
Bullying to systematyczne i intencjonalne nękanie drugiej osoby, zwykle w środowisku szkolnym lub rówieśniczym. Nie chodzi o jednorazową kłótnię czy drobny konflikt – bullying oznacza powtarzające się działania, które mają na celu upokorzenie, zastraszenie lub odizolowanie ofiary.
Najczęściej bullying występuje wśród dzieci i młodzieży, ale może też pojawić się w grupach dorosłych – wszędzie tam, gdzie tworzą się relacje zależności i hierarchii. Cechą charakterystyczną jest przewaga jednej strony nad drugą – agresorzy mają większą siłę fizyczną, lepszą pozycję w grupie albo przewagę liczebną.
Formy bullyingu mogą być różne:
- fizyczny – bicie, popychanie, niszczenie rzeczy ofiary,
- werbalny – wyzwiska, obrażanie, ośmieszanie, rozsiewanie plotek,
- społeczny – wykluczanie z grupy, izolowanie, ignorowanie,
- cyberbullying – przemoc przeniesiona do internetu, np. obraźliwe komentarze, tworzenie kompromitujących treści, nękanie przez media społecznościowe.
Czym różni się bullying od mobbingu?
Choć oba pojęcia oznaczają formę przemocy psychicznej, różnią się przede wszystkim kontekstem i grupą osób, których dotyczą.
- Bullying odnosi się głównie do środowiska dzieci i młodzieży. Dotyczy relacji rówieśniczych, często ma miejsce w szkołach, na boiskach czy w internecie.
- Mobbing to zjawisko charakterystyczne dla środowiska pracy dorosłych. Polega na systematycznym nękaniu, poniżaniu lub izolowaniu pracownika przez przełożonych lub współpracowników.
W obu przypadkach konsekwencje są bardzo poważne – ofiary mogą zmagać się z obniżonym poczuciem własnej wartości, depresją, lękami, a nawet myślami samobójczymi. Różnica polega więc nie na samej istocie przemocy, ale na miejscu i strukturze, w której się pojawia.
Jakie są przykłady bullyingu?
Żeby lepiej zrozumieć to zjawisko, warto przyjrzeć się konkretnym sytuacjom, które można uznać za bullying:
- Wyzwiska w szkole – grupa uczniów regularnie obraża jednego kolegę, nadaje mu przezwiska i wyśmiewa na oczach innych.
- Izolowanie z zabaw – dziecko nie jest dopuszczane do wspólnych gier, nikt nie chce z nim siedzieć w ławce, zostaje pomijane przy wyborze drużyn.
- Niszczenie własności – plecak, książki czy ubrania ofiary są celowo psute lub brudzone.
- Cyberbullying – tworzenie obraźliwych memów, publikowanie kompromitujących zdjęć w internecie, hejt w mediach społecznościowych.
- Przemoc fizyczna – popychanie na korytarzu, uderzanie, podstawianie nogi, kopanie.
To tylko część możliwych przykładów, ale pokazują one, że bullying nie ogranicza się do jednego rodzaju zachowań. Często przybiera różne formy jednocześnie, a jego skutki mogą być bardzo dotkliwe.
Dlaczego reagowanie na bullying jest tak ważne?
Bullying rzadko ustaje sam. Agresorzy, którzy nie spotykają się ze sprzeciwem, czują się bezkarni i nasilają swoje działania. Dlatego tak istotne jest, by zarówno dorośli (rodzice, nauczyciele), jak i świadkowie w grupie rówieśniczej reagowali na każdą formę przemocy.
Im szybciej ofiara otrzyma wsparcie, tym mniejsze ryzyko poważnych konsekwencji psychicznych. Niezwykle ważna jest także edukacja – dzieci i młodzież muszą wiedzieć, czym jest bullying, jak go rozpoznać i gdzie szukać pomocy.
Świadomość, że bullying to nie „niewinna zabawa” ani „dziecięce sprzeczki”, ale poważna forma przemocy, jest pierwszym krokiem do budowania bezpiecznego środowiska w szkołach i społecznościach.
Gdzie szukać pomocy w przypadku bullyingu:
-
Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży 116 111 – całodobowy, bezpłatny, anonimowy.
-
Niebieska Linia 800 120 002 – wsparcie dla osób doświadczających przemocy.
-
Telefon dla Rodziców i Nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci 800 100 100 – konsultacje i porady.
-
Szkolny pedagog lub psycholog – pierwsze osoby, do których warto zwrócić się w szkole.
-
Lokalne ośrodki pomocy społecznej i poradnie psychologiczno-pedagogiczne – bezpłatna pomoc i wsparcie terapeutyczne.
Świadomość tego, czym jest bullying i jakie niesie konsekwencje, to pierwszy krok do skutecznego przeciwdziałania. Każdy – rodzic, nauczyciel, rówieśnik – może odegrać ważną rolę w przerwaniu spirali przemocy. Im szybciej zareagujemy, tym większa szansa, że osoba doświadczająca nękania odzyska poczucie bezpieczeństwa i wiarę w siebie. Warto uczyć dzieci i młodzież empatii, współpracy i wzajemnego szacunku, bo to właśnie codzienne postawy budują środowisko, w którym bullying nie ma racji bytu.
