Choroba afektywna jedno- i dwubiegunowa

Przed Wami druga część naszej nowej serii, dotyczącej zaburzeń psychicznych. Tym razem bierzemy na tapetę chorobę afektywną jedno- i dwubiegunową.

W poprzednim wpisie wspominałyśmy o depresji dwubiegunowej. W tamtym przypadku była to depresja nawracająca z epizodami nerwicy oraz manii. Choroba afektywna dwubiegunowa jest podobnym, jednak nieco bardziej złożonym zjawiskiem.

Zacznijmy jednak od początku.

Choroba afektywna jedno- i dwubiegunowa

Choroba afektywna jednobiegunowa nazywana też depresją nawracającą ? są to epizody depresyjne (z nieco nasilonymi objawami) rozdzielone okresem remisji (braku objawów choroby).

Choroba afektywna dwubiegunowa to z kolei zaburzenia afektywne dwubiegunowe, nazywane również cyklofrenią i psychozą maniakalno-depresyjną, której objawy są bardziej nasilone niż w przypadku choroby afektywnej jednobiegunowej. To nie tyle jedna choroba, co zespół zaburzeń depresyjnych i maniakalnych. Podczas trwania choroby występują 2 etapy:

Epizody depresji/manii/hipomanii/ mieszane oraz remisja pełna (brak objawów) lub niepełna (objawy o niskim nasileniu).

Typy choroby afektywnej:

Typ I ? liczne epizody depresji przeplatają się z jednym/kilkoma epizodami manii.

Typ II ? zwiększona ilość epizodów depresji typu 1 przeplata się z jednym/kilkoma epizodami hipomanii.

Typ III ? powracające epizody depresji, manii oraz hipomanii wywołane antydepresantami (nie pojawiają się samoczynnie).

Typ III  oraz półmania i hipomania ? powstaje w wyniku nadużywania alkoholu bądź innych substancji psychoaktywnych.

Sezonowa ? depresja (jesień, zima); mania/hipomania (wiosna, lato).

Cyklotymia ? dystymia występują naprzemiennie z hipomanią.

Wersja miękka ? bez manii i hipomanii, ale posiada cechy dwubiegunowości (odpowiednia konfiguracja, nasilenie oraz liczba).

Mania jednobiegunowa ? na przemian występują epizody manii oraz hipomanii.

Częstotliwość występowania nawrotów choroby jest różna – średnio od 4 razy w ciągu roku do 1 razu co kilka lat.

Objawy choroby afektywnej:

Epizod depresyjny ? stopniowy spadek nastroju. Charakterystyczne dolegliwości są takie, jak w przypadku depresji:

• przewlekły smutek
• utrata energii życiowej / sensu (brak sił nawet na umycie się)
• ogólne spowolnienie mowy, myślenia, poruszania się
• ciągłe zmęczenie
• zaburzenia koncentracji
• nadmierna senność
• spadek poczucia wartości
• urojenia
• (rzadziej) omamy słuchowe.

Może dojść również do zahamowania psychoruchowego (depresja z zahamowaniem), kiedy chory nie robi zupełnie nic i nie można z nim w żaden sposób nawiązać kontaktu.

Epizod maniakalny ? stopniowe podwyższenie nastroju, a wręcz euforia. Objawy:

•  nadmierne szczęście, euforia
• nadpobudliwość
• drażliwość
• agresja
• pochopność w decyzjach, które mogą się znacząco odbić na życiu (pochopny kredyt, hazard)
• słowotok
• ryzykowne zachowania
• wzrost libido
• urojenia

Chory początkowo odczuwa nadmierną radość czy wręcz euforię, by po chwili przejść do drażliwości, a nawet agresji. Chory myśli, że może wszystko, próbuje zrealizować wszystkie swoje plany. Jego myśli pędzą tak, że nawet on sam za nimi nie nadąża. Słowotok może być niezrozumiały dla kogoś innego. Zaburzona osoba nie odczuwa zmęczenia i nie potrzebuje snu, mniej je i pije, czuje że da sobie radę. Wtedy pojawiają się niekontrolowane, niebezpieczne decyzje. Brak powodzenia będzie skutkować drażliwością. Główny cel: przyjemność.

Epizod hipomaniakalny ? stopniowe podwyższanie nastroju i prędkości życia z możliwością kontroli nad zachowaniem. Charakteryzuje się mniejszą ilością objawów, ich mniejszym nasileniem oraz krótszym czasem trwania epizodu, w porównaniu do manii. Hipomania nie jest traktowana jako stan patologiczny, ponieważ nie przynosi negatywnych skutków. Jest raczej krótkotrwałym stanem przebudzenia, które jednak ma podłoże chorobowe. Charakterystyczne dla niej objawy to:

• szybsze tępo życia/ myślenia
• zwiększona radość
• aktywność w aspektach życia dotąd nieznanych
• brak urojeń
• kontrola nad sobą

Epizod mieszany ? epizod choroby, które może łączyć w sobie epizody depresji, manii i hipomanii. Połączenie depresji i pobudzenia zwiększa ryzyko wystąpienia próby samobójczej.

Przyczyny występowania choroby afektywnej dwubiegunowej:

• biologiczne ? zaburzenia w produkcji neuroprzekaźników, współistniejące choroby somatyczne;
• genetyczne ? większe ryzyko zachorowania, jeśli w rodzinie ktoś już chorował;
• psychologiczne/społeczne/środowiskowe ? traumatyczne przeżycia, kiepskie relacje z bliskim, nieunormowany zegar biologiczny.

Kiedy warto zgłosić się do psychiatry?

Osoba chora na ogół powie, że nic jej nie jest lub ma się dobrze.

W przypadku choroby afektywnej dwubiegunowej epizody manii i hipomanii przejawiają się konkretnymi zachowaniami, które powinny wzbudzić niepokój. Jeśli zaobserwujemy wśród bliskich niepokojące objawy, warto od razu zasugerować wizytę u lekarza.

Aby zdiagnozować ten rodzaj zaburzeń muszą wystąpić co najmniej 2 nawroty chorobowe. Epizody manii i hipomanii muszą trwać nieprzerwanie przez minimum 4 dni.

Sposoby leczenia choroby afektywnej:

– psychoedukacja (zwiększenie świadomości na temat choroby i jej skutków zarówno osoby chorej jak i jej bliskich);

– psychoterapia;

– leczenie farmakologiczne (odpowiednie leki).

Leczenie odbywa się po konsultacjach z różnymi specjalistami, jest dopasowane indywidualnie do pacjenta i stopnia zaawansowania choroby. Na ogół jest to połączenie wszystkich trzech sposobów leczenia, co zwiększa efektywność.

Leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej może być skuteczne. Sęk tkwi w dobrej współpracy pacjenta z lekarzem i terapeutą, regularnego przyjmowania leków (nawet podczas remisji choroby) oraz wsparcia ze strony bliskich.

Pamiętaj, że ten artykuł ani żaden inny tekst o zaburzeniach afektywnych nie może być podstawą do diagnozy. Jeśli obawiasz się, że Ty bądź ktoś z Twoich bliskich może być chory, skontaktuj się ze specjalistą!

Kolejny długi i wyczerpujący wpis, pełen konkretnej wiedzy. Dajcie znać w komentarzach o jakich jeszcze chorobach chcielibyście poczytać.

Polecamy: Depresja ? kiedy trzeba zgłosić się do psychologa?

Źródła tekstu:
https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/choroby/69890,choroba-afektywna-dwubiegunowa
https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/choroby/73155,zaburzenia-afektywne-informacje-dla-rodzin-pacjentow