Okulary przeciwsłoneczne chronią oczy przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym, zapobiegają chorobom oczu takim jak zaćma, zwyrodnienie plamki żółtej czy zapalenie spojówek, a także redukują zmęczenie wzroku i poprawiają komfort widzenia. Niewłaściwie dobrane mogą jednak zaszkodzić. W poniższym artykule wyjaśniamy, w jakich sytuacjach okulary słoneczne są korzystne i na co należy zwracać uwagę przy ich wyborze, aby naprawdę wspierały zdrowie oczu.
- Czy zdrowo jest nosić okulary przeciwsłoneczne?
- Dlaczego nie nosić okularów przeciwsłonecznych?
- Jakie okulary przeciwsłoneczne są zdrowe?
- Czy dzieci powinny nosić okulary przeciwsłoneczne?
- Okulary przeciwsłoneczne a problemy okulistyczne
Czy zdrowo jest nosić okulary przeciwsłoneczne?
Zdecydowanie tak, o ile okulary przeciwsłoneczne są dobrej jakości i wyposażone w odpowiednie filtry UV – minimum 400 nm (UV400). Promieniowanie ultrafioletowe, zwłaszcza UVA i UVB, ma działanie degeneracyjne i może uszkadzać nie tylko skórę, ale również delikatne struktury oka.
Noszenie okularów przeciwsłonecznych chroni przed:
- fotokeratitis (tzw. śnieżną ślepotą) – ostrym zapaleniem rogówki wywołanym przez UV
- zaćmą – zmętnieniem soczewki oka, w której kumulacja UV jest czynnikiem ryzyka
- zwyrodnieniem plamki żółtej (AMD) – jedną z głównych przyczyn ślepoty w wieku senioralnym
- nowotworami powiek i spojówek – m.in. rakiem kolczystokomórkowym i czerniakiem
- starzeniem się skóry wokół oczu – zmarszczkami i przebarwieniami
Odpowiednio noszone okulary redukują też zmęczenie oczu (szczególnie w jasnym świetle), poprawiają kontrast i ostrość widzenia oraz zmniejszają ryzyko urazów związanych z oślepieniem słonecznym (np. podczas jazdy samochodem lub na nartach).
Warto podkreślić, że okulary przeciwsłoneczne są zdrowe nie tylko latem – zimą promieniowanie UV odbijane przez śnieg potrafi być nawet bardziej intensywne niż w lecie. Dlatego ochrona oczu powinna być całoroczna.
Dlaczego nie nosić okularów przeciwsłonecznych?
Choć noszenie okularów przeciwsłonecznych generalnie jest zalecane, istnieją sytuacje, w których może to przynieść więcej szkody niż pożytku. Poniżej omawiamy najczęstsze błędy oraz zagrożenia:
#1. Brak filtra UV
Największym zagrożeniem są tanie okulary bez certyfikowanego filtra UV. Choć przyciemniają obraz, nie blokują promieniowania ultrafioletowego. Źrenice w ciemnym środowisku rozszerzają się, przez co jeszcze więcej szkodliwego światła dociera do siatkówki i soczewki – efekt może być gorszy niż przy braku jakiejkolwiek ochrony.
#2. Noszenie okularów w warunkach niedostatecznego światła
Zbyt ciemne okulary noszone przy słabym świetle (np. w pochmurny dzień, we wnętrzach, wczesnym rankiem lub wieczorem) mogą obniżyć ostrość widzenia, a nawet spowodować zaburzenia równowagi i orientacji – szczególnie u osób starszych.
#3. Brak adaptacji wzroku do naturalnego światła
Nadmierne noszenie okularów przeciwsłonecznych, zwłaszcza u dzieci, może zaburzać naturalny mechanizm adaptacji źrenic i wpływać na rozwój wzroku. Zaleca się więc, aby dzieci nosiły okulary tylko wtedy, gdy ekspozycja na słońce jest intensywna – np. na plaży, w górach czy w pełne południe.
#4. Nieodpowiednie przyciemnienie lub zabarwienie soczewek
Niektóre barwy soczewek mogą zniekształcać kolory i utrudniać ocenę głębi. Np. czerwone czy niebieskie szkła są mniej zalecane niż szare, brązowe lub zielone, które najlepiej odwzorowują naturalne barwy i są bezpieczne przy prowadzeniu pojazdów.
#5. Złe dopasowanie do twarzy
Jeśli okulary są zbyt małe lub źle dopasowane, promieniowanie UV może wnikać przez szczeliny boczne i z góry, nie zapewniając pełnej ochrony.
Jakie okulary przeciwsłoneczne są zdrowe?
Aby okulary przeciwsłoneczne były naprawdę zdrowe, muszą spełniać kilka ważnych kryteriów:
- Filtr UV400 – chroni przed promieniowaniem UVA i UVB
- Certyfikat CE – zgodność z europejskimi normami
- Odpowiednia kategoria przyciemnienia – od 0 do 4 (w Polsce najczęściej stosuje się kat. 2 i 3)
- Polaryzacja – eliminuje odblaski, szczególnie przydatna nad wodą i w czasie jazdy
- Soczewki z wysokiej jakości materiałów – np. poliwęglanowe, odporne na zarysowania
- Dopasowanie do kształtu twarzy i aktywności – sportowe, klasyczne, osłaniające boki
Warto również zaznaczyć, że osoby z wadami wzroku mogą korzystać z okularów przeciwsłonecznych korekcyjnych – zarówno gotowych, jak i robionych na zamówienie.
Czy dzieci powinny nosić okulary przeciwsłoneczne?
Tak, ale z umiarem i wyłącznie w odpowiednich sytuacjach. Dziecięce oczy są bardziej podatne na uszkodzenia spowodowane UV, ponieważ ich soczewki przepuszczają więcej światła ultrafioletowego. Dlatego okulary przeciwsłoneczne są wskazane szczególnie podczas długiego przebywania na słońcu; na plaży, śniegu i w górach, a także w wodzie lub w czasie rejsów. Należy jednak unikać noszenia okularów przez cały dzień i dbać o to, aby miały pełną ochronę UV oraz były bezpieczne (np. elastyczne oprawki, nietłukące się szkła).
Okulary przeciwsłoneczne a problemy okulistyczne
Niektóre choroby oczu wymagają szczególnej ochrony przeciwsłonecznej. Należą do nich:
- zaćma – u osób po operacji wszczepienia soczewki wewnątrzgałkowej
- jaskra – aby zminimalizować zmiany ciśnienia wewnątrzgałkowego
- światłowstręt – np. przy zapaleniu spojówek, rogówki czy migrenach
- retinopatie – przy chorobach siatkówki
W takich przypadkach okulista może zalecić okulary przeciwsłoneczne o określonej transmisji światła i barwie soczewek. U niektórych pacjentów korzystne będą fotochromy (soczewki samoprzyciemniające się).
Okulary przeciwsłoneczne są zdrowe i potrzebne – pod warunkiem, że są odpowiednio dobrane i stosowane zgodnie z potrzebami. Chronią przed promieniowaniem UV, minimalizują ryzyko poważnych chorób oczu i poprawiają komfort widzenia w jasnym świetle. Jednak tanie, niemarkowe okulary bez filtrów mogą szkodzić bardziej niż ich brak. Dlatego zawsze wybieraj produkty certyfikowane, najlepiej od sprawdzonych producentów, i dopasowane do twoich indywidualnych potrzeb. Pamiętaj: ochrona wzroku to inwestycja na całe życie.
